برای نخستین بار در کشور؛ پروژه تولید همزمان برق و آب قشم مپنا بهره‌برداری شد

پروژه تولید همزمان برق و آب قشم مپنا برای نخستین‌بار در کشور با هدف صرفه‌جویی در مصرف سوخت‌های فسیلی و بالا بردن بازده نیروگاه‌های گازی، به‌ظرفیت ۵۰ مگاوات برق و ۱۸ هزار مترمکعب آب شیرین روز شنبه هشتم شهریور ماه با حضور وزیر نیرو بهره‌برداری شد

.پروژه تولید همزمان برق و آب قشم مپنا در زمینی به مساحت تقریبی چهار هکتار در شمال جزیره قشم و به فاصله ۷۵۰ متر از دریا اجرا شده است و با توجه به ساخت داخل بودن تجهیزات این پروژه، به واردات سامانه‌های دیگر آب شیرین‌کن‌ها که عمدتا در انحصار کشورهای آمریکا، آلمان و ژاپن است، نیازی نیست.در این مراسم که با حضور وزیر و معاونان وزارت نیرو، مدیرعامل و مدیران ارشد گروه مپنا، استاندار هرمزگان و فرماندار قشم، مدیرعامل منطقه آزاد قشم، رئیس مجمع نمایندگان استان هرمزگان در مجلس و شماری دیگر از مدیران کشوری و استانی همراه بود، مهندس حمید چیت‌چیان وزیر نیرو از اجرای طرحی به نام تولید همزمان آب و برق (تهاب) توسط این وزارت‌خانه خبر داد و گفت: طرح تهاب به‌عنوان یکی از ۹ طرح از طرف وزارت نیرو به دولت پیشنهاد شده و امیدواریم که به‌زودی عملیاتی شود.در ابتدای مراسم، وزیر نیرو ودیگر مدعوین از بخش‌های مختلف واحدهای بخش برق و بخش آب و اتاق کنترل پروژه بازدید کردند. در ادامه وزیر نیرو ضمن قدردانی از تمامی دست‌اندرکاران پروژه‌های صنعت آب و برق که در هفته دولت به بهره‌برداری رسید، اظهار داشت: فعالان این صنعت باید بیش از پیش تلاش کنند تا نقاط ضعف صنعت آب و برق کشور جبران شود.وی گفت: هرچند که قریب به اتفاق مردم در سطح کشور و نیز در سطح استان هرمزگان از نعمت برق برخوردارند، با این حال ما و همکاران‌مان تلاش خواهیم کرد تا به مابقی روستاهایی که از نعمت برق محروم هستند، به سرعت برق‌رسانی کنیم.وزیر نیرو خاطرنشان کرد: نکته مهم آن است که مردمی هستند که در کنار آب زندگی می‌کنند، ولی آب کافی ندارند و یا آب وجود دارد، اما مطلوب نیست، با این حال من نوید می‌دهم که از سال گذشته به کمک شرکت مپنا طرح تولید همزمان آب و برق، (تهاب) ایجاد شده و در همین راستا پروژه تولید همزمان آب و برق مپنا در قشم یکی از نیازهای اصلی چنین استان‌هایی که دچار کم آبی هستند و یا منابع آب شیرین‌شان محدود است را تامین می‌کند.وی افزود: ما از موقعیت هم‌جواری دریا باید استفاده کنیم تا در نوار ساحلی خلیج فارس و دریای عمان آب مورد نیاز مردم را به همراه برق تامین کنیم که اگر این مهم اجرایی شود، در این صورت دو پایه مهم و اصلی توسعه یعنی آب و برق در استان هرمزگان و دیگر استان‌های هم‌جوار تامین خواهد شد و فعالیت‌های صنعتی و اقتصادی رشد خواهد کرد.چیت‌چیان تصریح کرد: طرح تهاب به‌عنوان یکی از ۹ طرح از طرف وزارت نیرو به دولت پیشنهاد شده و امیدواریم که به‌زودی عملیاتی شود.وزیر نیرو گفت: گروه مپنا افزون‌بر پروژه تولید همزمان برق و آب قشم، دو واحد نیروگاه گنو را در روز جاری به بهره‌برداری رساند و همچنین نیروگاه قشم به‌ظرفیت ۵۰۰ مگاوات و نیز بخش بخار نیروگاه گنو به‌ظرفیت ۳۵۰ مگاوات را در دست اجرا دارد که با عملیاتی شدن این پروژه‌ها با همراهی برق منطقه‌ای استان هرمزگان، برای توسعه صنعت و جذب جمعیت به این منطقه نقش مهمی ایفا خواهند کرد.مدیرعامل گروه مپنا نیز در این مراسم از به‌کارگیری شیوه‌های نوین تولید همزمان آب و برق توسط این گروه برای تامین آب و برق در کشور خبر داد.

دکتر عباس علی‌آبادی، با ارایه گزارشی از پروژه تولید همزمان برق و آب قشم مپنا، به ویژگی‌های بخش آب در ایران و جهان اشاره کرد و اظهار داشت: ایران از نظر آب در وضعیت نگران‌کننده‌ای است و درحالی که فقط ۲٫۵ درصد آب موجود در جهان شیرین محسوب می‌شود و تنها سه درصد این آب شیرین قابل دسترس است و مابقی به صورت یخ و یا آب زیرزمینی است، وضعیت کلی در ایران نسبت به جهان نگران‌کننده‌تر و سهم سرانه آب در ایران نسبت به کل جمعیت ایران نیز از شرایط نامساعدی برخوردار است.وی وضعیت بارندگی و تبخیر سالیانه در نواحی مختلف جهان بر حسب میلیمتر و نیز بحران آب در ایران بر اساس شاخص سازمان ملل را با استفاده از نمودار برای حاضران به نمایش گذاشت که نمایانگر کم‌آ‌بی در نواحی مختلف کشور بود. دکتر علی‌آبادی همچنین متوسط رشد سالانه مصرف برق در ایران را دو برابر متوسط جهان عنوان و خاطرنشان کرد: متوسط رشد سالیانه برق در کشور ما در طی ۳۰ سال گذشته ۸ درصد بوده و در هر ۱۰ سال حجم تاسیسات صنعت برق کشورمان دو برابر شده است. وی تصریح کرد: لازم است ظرفیت‌های تولید برق و آب را افزایش دهیم و اگر روش‌های مرسوم جهان را در این زمینه مرور کنیم، درخواهیم یافت که طبق تجربیات جهانی، پرکاربردترین و اصلی‌ترین روش‌های نمک‌زدایی آب دریا در احجام متوسط و بالا عبارتند از سیستم RO (اسمز معکوس)، MED (تقطیر چند مرحله‌ای) و MSF (تبخیر ناگهانی)، البته اگرچه روش RO سهم بیشتری در جهان دارد، ولی اگر منشا برق مورد استفاده حرارتی باشد، نیروگاه به آب دریا دسترسی داشته باشد، حجم آب مورد نیاز زیاد و درجه حرارت بالا باشد و غلظت نمک آب دریا و کل مواد جامد محلول (TDS) بالا باشد، در آن صورت واحدهای MSF و MED مقرون به صرفه‌تر است. وی افزود: تکنولوژی ساخت مواد مصرفی RO در کشور هنوز بومی نشده ولی با توجه به اینکه در مواقعی از سال برق مازاد در شبکه وجود دارد، می‌توان برای استفاده بهینه از ظرفیت‌های منصوبه که بار پایه را تامین می‌کنند از روش RO استفاده کرد؛ بنابراین پیشنهاد مپنا در یک بسته کلی سیستم هیبرید (سیکل ترکیبی+ MED+ RO) است.وی افزود: اگر چه تکنولوژی MSF سهم بیشتری در شیرین سازی آب (دریا) به خود اختصاص داده، اما با توجه به پیشرفت‌های حاصل در تکنولوژی MED و مزایای این روش نسبت به روش MSF، بازار این تکنولوژی به سرعت در حال گسترش است، به گونه‌ای که در بسیاری از طرح های جدید و معظم تولید همزمان برق و آب در حاشیه جنوبی خلیج فارس، از روش MED (به جای MSF) در ترکیب با نیروگاه‌های حرارتی استفاده شده است.وی حساسیت پایین نسبت به کیفیت آب ورودی نسبت به سایر روش‌ها، مناسب جهت آب ورودی با مشخصات مختلف، مصرف برق پایین نسبت به سایر روش‌ها (حدود ۱٫۵ Kwh به ازای هر متر مکعب آب تولیدی، کیفیت بالای آب تولیدی (TDS کمتر از۱۰ppm ) که باعث استفاده مناسب در کاربری‌های مختلف صنعتی می‌شود، امکان طراحی با ظرفیت‌های بالا حتی به میزان ۷۰۰۰۰m³/day و وجود تکنولوژی ساخت MED-TVC در داخل کشور را از مزایای قابل توجه تکنولوژی MED دانست. دکتر علی‌آبادی خاطرنشان کرد: هرچند سیستم‌های اسمز معکوس (RO ) از دامنه وسیع ظرفیت برخوردار است، اما هزینه بالای مصرف برق، هزینه‌های بالای تعمیر و نگهداری ناشی از نیاز به تعویض ممبرین‌ها (هر ۵-۴ سال)، حساسیت بالا نسبت به کیفیت آب ورودی و هزینه‌های مازاد ناشی از پیش تصفیه آب ورودی از معایب آن محسوب می‌شود و در همین راستا می‌توان به از کار افتادن بسیاری از آب‌شیرین‌کن‌های (RO) در حوزه خلیج فارس به دلیل پدیده کشند قرمز اشاره نمود. به‌گفته وی، در پروژه تولید همزمان برق و آب قشم مپنا، در بخش آب شیرین‌کن آن مصرف برق بسیار کم است و کیفیت بسیار بالایی دارد و آب آن دمین و یا مقطر است که در روش RO نمی‌توان به آن دست یافت و تمامی فناوری‌های این ماشین بومی است.وی با اشاره به رکوردهای بالای کشورهایی مانند عربستان و امارات در منطقه در زمینه پروژه‌های تولید همزمان، تصریح کرد: ما به‌طور یقین با این کشورها فاصله داریم؛ بنابراین پیشنهاد اول مپنا آن است که پروژه‌های ۲۵ MGT30، بویلر بازیاب حرارت ton/hr 48، آب شیرین‌کن MED-TVC m3/day 9500، راندمان الکتریکی ۴۸ درصد و راندمان CHP 85 درصد دارای مدت نصب ۲۴ ماه برای بخش آب و ۱۲ ماه برای بخش برق اجرایی شود.وی درباره پیشنهاد دوم مپنا گفت: در این روش توربین بخار Back-Pressure 4.5 مگاوات و یا توربین بخار ۷ مگاوات نصب و در مدت ۳۰ ماه اجرا می‌شود. در این روش راندمان CHP به ۸۷ درصد افزایش می‌یابد.وی ادامه داد: در روش دیگر مپنا با مشارکت شرکت سرمایه‌گذاری غدیر آماده است نیروگاه سیکل ترکیبی با استفاده از واحدهای گازی MAP2B و توربین بخار Back-Pressure و استفاده از بخار خروجی توربین بخار در آب شیرین کن MED-TVC را احداث نماید، در این صورت در مدت ۳۶ ماه به توان تولید برق ۴۰۱ مگاوات، ظرفیت تولید آب ۱۳۷۰۰۰ مترمکعب در روز، راندمان الکتریکی ۴۳٫۵ درصد و راندمان ۸۹ درصد خواهیم رسید و به توربین‌های کلاس F نزدیک خواهیم شد.
وی در معرفی طرح بهینه و پیشنهادی مپنا نیز گفت: به منظور بهره‌گیری از برخی مزایای سیستم‌های نمک‌زدایی غشایی (RO)، می‌توان این سیستم‌ها را در کنار سیستم‌های حرارتی (MED) به کار گرفت که این طرح اصطلاحاً طرح هیبریدی (ترکیبی) اتلاق می‌شود.
وی افزایش قابلیت انعطاف در بهره برداری و افزایش آمادگی تولید آب (در مواقع خروج بخش تولید برق به دلیل تعمیرات و یا عدم نیاز شبکه برق)، امکان ترکیب آب تولیدی از RO با آب تولیدی توسط MED (آب مقطر)، که منجر به کاهش چشمگیر هزینه های مواد افزودنی (Remineralization) می‌‎شود، دمای پایین‌تر آب و پساب تولیدی روش RO نسبت به روش MED و استفاده و بهره‌گیری از برق مازاد در شبکه در مواقعی که نیاز به آب ضروری است را از مزایای طرح هیبریدی دانست.

شایان ذکر است، پروژه تولید همزمان برق و آب قشم برای نخستین‌بار در کشور با هدف صرفه‌جویی در مصرف سوخت‌های فسیلی و بالا بردن بازده نیروگاه‌های گازی به ظرفیت ۵۰ مگاوات برق و ۱۸۰۰۰ مترمکعب آب شیرین از سال ۱۳۹۰ بسترسازی و احداث شد.
در این پروژه، بازده نیروگاه پس از استفاده از انرژی حرارتی اتلافی توربین در بویلرهای بازیاب به حدود ۸۰ درصد می‌رسد. با توجه به ساخت داخل بودن این تجهیزات (به‌ویژه آب شیرین‌کن)، به واردات سامانه‌های دیگر آب شیرین‌کن‌ها که عمدتا در انحصار کشورهای آمریکا، آلمان و ژاپن است، نیازی نیست.روش تولید آب در واحد تولید همزمان برق و آب در مقایسه با دیگر روش‌های تولید آب RO از قابلیت دسترسی بالاتری برخوردار است و همچنین ظرفیت تولید بالاتری دارد، ضمن آنکه میزان انرژی الکتریکی مورد نیاز برای تولید هر مترمکعب آب در روش تولید همزمان ۱٫۵ کیلووات ساعت بوده که حدود یک سوم روش RO است.در زمان حاضر، کشورهای حاشیه خلیج فارس از این روش جهت تولید آب و صادرات آن استفاده می‌کنند.دسترسی کامل به این فناوری شامل ساخت و نصب توربین و ژنراتور، بویلرهای بازیاب، آب شیرین‌کن و سازوکار آب‌گیری از دریا در گروه مپنا وجود داشته و امکان اجرای این‌گونه پروژه‌ها در کشور در حاشیه خلیج فارس و دریای عمان و همچنین کشورهای همسایه وجود دارد.بازارهای هدف این محصول نیز در خارج از کشور، کشورهای حاشیه خلیج فارس و در داخل کشور صنایع و شرکت‌های آب و فاضلاب در استان‌های جنوبی کشور محسوب می‌شوند.
تمام شرکت‌های گروه مپنا اعم از شرکت‌های توگا، پارس، بویلر، ساخت تجهیزات سپاهان، شرکت بهره‌برداری و تعمیرات مپنا، مکو، نصب نیرو، شرکت احداث و توسعه پروژه‌های ویژه مپنا، بخش برق، بخش تولید و بخش پروژه‌های سرمایه‌گذاری مپنا در در این پروژه فعال هستند.اشتغال مستقیم و غیر مستقیم این پروژه در زمان احداث حدود ۵۵۰ نفر و در زمان بهره‌برداری حدود ۶۰ نفر است.
این پروژه که در ۴۵ کیلومتری شهر قشم قرار دارد، یکی از طرح‌های ملی کشور است که توسط گروه مپنا احداث شده و می‌تواند بخش عمده‌ای از نیاز آب و برق جزیره‌ قشم را تامین کند.
پروژه تولید همزمان برق و آب مپنا در جزیره قشم شامل طراحی، ساخت، تامین تجهیزات، حمل به سایت، کارهای ساختمانی، نصب، تست و راه‌اندازی دو واحد توربوژنراتور گازی هر یک به‌ظرفیت اسمی ۲۵ مگاوات در شرایط ایزو، دو واحد بویلر بازیاب حرارتی به‌ظرفیت ۴۷٫۵ تن در ساعت و چهار واحد آب شیرین‌کن حرارتی هر یک به ظرفیت چهارهزار و ۵۰۰ مترمکعب در شبانه‌روز است.پروژه تولید همزمان برق و آب مپنای قشم با مصرف ۱۵ هزار مترمکعب گاز طبیعی در ساعت، ۵۰ مگاوات برق و همزمان ۱۸ هزار مترمکعب آب شیرین در روز تولید می‌کند.